Tampilkan postingan dengan label sejarah. Tampilkan semua postingan
Tampilkan postingan dengan label sejarah. Tampilkan semua postingan

Minggu, 04 Desember 2011

BABAD CERBON BAG. 1



DANDANGGULA


Pan Sinegeg wau hingkang banting diri

ingkang kocap ingkang para Oliya

woes prapta hing Goenoeng Cerme

sampun musti hing pangestu

tanpaliyan dinungnung kapti

anging Allah tangala

tarkinning pandulor

Sultan Demak dadya ika

peteng ribet hing wengi kaliwat dening

tingkah anjandung mratuwa.


Sunan Jati tan samar lamonning

ingkang mantu anjangdung mastaka

adan mijos kadikane

luwih becikking tuwu

ja mati sahid angulatti

pati apa pan iku kang bagus

lan ning mau pan wus ana

manusa yen ora nahurra.


Sultan Demak ing kalangkunging

sapanigan tan kang kataturan

kalangkung dedet imanne

dupi dangu pakemut

yen moliya ana amawi

pindo ping telu ujar

babar bener luput

adan wijilling aturran

langkung kasuhunan hing rama andawuhi

kula darma lumampah.


Sampunira ingkang sami tarki

pan awangun tanajul paningal

tumurun sing Gunung Cerme

prapta hing susukunipun

bani bala sikep ngebekti

ana hing tanah Jawa

marmane hing ngaku

sakabehe kakasih Hingyang

wusti narima iman islame dening

ajallawangajan.


Sigra luwaran ya punika nuli

Sunan Jati hing panatukkira

sarta wali kabeh

ika pan sami rawuh

pan sadaya lumampah aris

warna-warna kaisanira

lunta lampah sampun

pinayungan dening mega

ya Sang Jati uning binarissan dening

teja lan kukuwungan.


Sunan Kali niti kuda lumping

ginentanan reme swaranira

sarta samuride kabeh

dadi uparyara anut

angebeki hing marganeng ngapit

asring wane kang sepak

wane larad-larud

Sunan Bonang lampahira

Ngentiring angin

Leler kadi sisilir

Susulur rampak-kampak.


Sunan Kudus angentir ring wari

lagelurran kaja sangkar katapak

hing banjir bena banyune

Sunan Giri rumasuk

hing sapancorongeng Yang rawi

Syeh Katim lumempat

kadi kilat mabur

niber alepas sing paran

Syeh Mulana Magrib anitihi keris

meber hing ngawang-ngawang.


Syeh Maja gung amendemming bumi

ya Syeh Bentong ingkang awor lan mega

Sultan Demak lampanya lon

lumiring hing Sinuhun

lampa liri hing ngiring dening

lampah bala wurahham

ngebeki madya gung

sampun prapta hing pakud yan

wau wonten ingkang winuwus mali.


Gedeng Tegal gubung sira

matur alon hing Jeng Suhunan Jati

karsanira wau ngideppenna

Sindangkasi masimogu

munggiya Jeng Sinuhun

amaringi idin Jeng Gusti

Sunan Jati patarossan

hing Pati Kerring wau

sapira baya ta sira

hing rempuge iku Dalem Sindangkasih

matur kang dinukking sabda.


Inggih rempag yaktos Sidangkasih

dereng idep wau gama Islam

mengga balane sakabeh

Jeng Sunan mala sampun

wus maringi idin sireki

amangkat Ki Gedeng Tegal

gubug mintar sampun

samaptaning wong ayuda

wus angrasuk sakaprabonningajurit

sinigeg hing lampahira.


K A M A L


Akocap hing Masjid besar

para wali riset denging

arah mangkat jumah

wus adan Sang Datukkafi

Syeh Katim nyekel cin

wus tampi mawacanipun

Sunan Jati sakala

eca-eca gennya linggih

Sunan Kali wus tampa yen Sunan Purba.


Akutbah kang sarta imamma

mangka enggal Sunan Kali

maos kutbah mangka enggal

lalagon kutbahe kadi

wong agodungn kakawin

marmane kaya puituniku

Sunan Kali uninga

yen bakale den pojokke

setelah katam kutbah.


Pangeran Makdum memberi ikamat

Sunan Kali sampun imam

amaos fatehah kadi

panggalekking dangdang ngelak

anggalek galajem gosti

tan nan liyan mali

amung Pangeran ngami-ami

kenang ngapa iki bae kenang ngapa.


Sunan Kali wis uninga

hing sakarep teging ngati

mangka aningsat kang sinjang

dumadi emmase kesti

sampuning salam nuli

kamat mali arya Makdum

Sunan Kali anabda

parangsa ta hing sasepi sesepi Syeh Majagung diko jogjana

Imbang.


Pandingin duk musawara

wus kamotting para wali

ana jalma murakabah

hing liyan masingupeni

ca bawaning liyan mungkin mangkana Pangeran Makdun

lunta hung salattira

luhur asad ya muparid

sampun bada asalam majemuhan.


Sunan Kudus angandika

pinasti tan dugi iki

sasanga mali sampurno

Sunan Bonang anambungi

sabda sumang kina makin tan nan luhung saestu

Sunan Giri ngandika

Akeh-akeh jaman akir

Ya manungsa kang luhung

Ya owah-owah.


Sunan Jati angandika

kari angko jaman akir

laksanane ora nan angandika Sunan Kali

ilanga pisan mangkin

mangsa anaha kang punjul

saking wali sasanga

aneng nusa Jawa iki

Sunan Jati dumuluring hing Syeh Mulana

tampi saking dukking tingal

Pangeran Kajaksan mangkin

kandikane ela dala

angopenni hing liyanning

sarta karsaning widi

jan dikamangke kalangsur

hing wali sanganga mankin

kang katela nama wali iku ora.


Hidepe bawaning liyan kala ning salat sayakti

Ikram miraj lan munajad

sami amangkin tubadil

Pangeran Makdum adi wus tampi karananipun

anarima hing candah kula nuhun inggih

tedakaken pan inggih jasad kauloa.


Darma lumampah hing karsa

mingga tumurunning ngasil

boten darbeni karkat

hung sagunging para wali

kang mawa luta mangkin

yen Pangeran hing Makdum

wurung daja oliya

amungia Mukmin utami

risedenging abukar wali sahasta.


Kocapa Suhunan Purba

hing purta tebing alinggih

tan liyan hing ngarsanira

amung Mulana Magrib

tuhu ingkang pracayaning Sinuhun hing kinadawu

anyepengi katandan

sing akokuman pasti

Pangeran Kajaksan sakahommira.


Ingkang ngukummi hinh kana

hing karsane Sunan Jati

tan jumeneng kukum rajam

rehing laipping nagari

beda lan panapri Demak

Bonang Gresik Kudus

genggenging Panagara

prandene tan den tapaki

mung warninig kukumman hingkang den tapak

dupi hing Cerbon nagara

yen dosa satengah mati

kaya maling lan wong ala mung den belok kinunci yen dosa

iku pati

matenni padane makluk

tinelassan pinatennan

wong Kajaksan kang duweni gih Mulana Magrib ku

imammira.


Ika sadeng makumpullan

ana hing Made sakundi

Pangeran hing Karangkendal

Gedeng Panguragan istri

miwah Jeng Sunan Kali

kang reka kuta pikuku

hing Cerbon panagara mangkana nabda Sunan Kali

kita diddel kula kang bandawasan.


Kula pendemmi emas sinangling laksana luwi

Jalma mara jalma pejah

Singamara singamati

Yen ana musuh sakti

Saking kidul den sareju

Jaganan aja weja

Pon tan nana giri rusik ya hing musuh sirna sampurna

Salamet sira.


Sabda Arya Karangkendal

gih kula anyanggemi

kuta hing ngeler punika

dadar kula pendemi

candana wulung wangi

peteng ribut buana

yen ana musuh nekanni

saking ngeler den sarejo saponnana.


Pon tan nana baya teka

hing musuh sirna sajati

salamet rahayu sira nabda Gedeng Rara Muning

kula anyanggemi

kita kilen kula bangun

emas ingkang kinarya

warni kodok amandemmi

bumi laksana teguh rahayu tan pasah.


Yen nana musuh tumeka

sing kulon guna asakti

den sreju sangganen rampak

pon tan nana giri rusit

hung musuh ku sirna di

salamet sira rahayu

Sunan Jati ngandika

Isun ingkang anyanggupi

Kuta wetan banguning wesi wasana.


Purasani pinendeman

hing bumi laksana luwi

tegu ya tan kena owah

yen ana musuh nekaning

saking wetan yakti

iku cangkolana den sareju

tan ana durga baya

salamet sira sajati

besuk uga reba hing kuta kang papat.


Lawan kang karya wus sirna

sakarna dengging kuta iki

pakarepane wong papat

ingsun darma angrempugi

siji Syeh Datuk Kapi

kapindo mas Ayu rangkung kaping telu Siti Bagdad kaping patte

iku maringkang Pangeran Panjunan iku si wongge ana.


Sunan Kali mangkyan ngandika

Sunan Jati dela maning

kaping do pinolar putra

sareng cep hing ngangling

abus potusan saking

angaturi atur

putra Jeng Sunan Demak

dadapur ngaturi uning

inggih Pangeran Pasareyan wus sumalah

dalah sampun kaulessan menggantu

gusti ngariki

enggal kesah Sunan Purba

hing ngiring hing Sunan Kali

ika lakuning wali.


Tan nagangu nulya rawu

maring nagari Demak

Ratu nyawa anyungkemi

krona bangetingpadane Jeng Suhunan.


Sapinten baya kaula

rumihin tuwan nyanggemi

kaken hinen kang hubaya kulopun makaten malih

angandika Sunan Jati

aja nangis kaji Ratu

lakinira tan seda pok delengen iku urip

sareng layon musik sarwi angandika.


Rayi aja nangis sira

pan si kakang ora mati

tan lawas tinemu uga

kalawan si raka maning

balik yen sira nangis

hing wong tuwa naenutu

besuk tan panggih pisan kalawan si kakang toli Suhunan Demak

ngandika maring Suhunan.


Girikadaton punika tuwan tinggali

Sunan Jati tebeng nyoba karamate mala mayit sirna kinubur

tumuli mangkana Suhunan Ratu gewuya mantu babahita

kalawan Suhunan Kali nabda hidung sisilir paparahu mancung

lastari lumarap.


Mangkana nitihi palwa meh kiren

dan Sunan Kali malah miring kang

palwa ana bancana nilihi nabda kidung sisilir

miring-miring paparahu

baita alit wonowottan pinan ngantennaken toli

Syeh Lemahbang wong sajati wahessi ala

ana wong binajang kara pinangantenaken toli.


Malesse nungang titiyan

keremming prau denneprih

enggal ical tumuli kang tumut niti parahu

lampahira wus prapta

hing Cerbon wali sakalih

kang kapungkur watek Sangyang binabaran.


P A N G K U R


Kocap Gedeng Susukan

sad ja nipun purwane andingini

lakune wong Tegal guso ya

enggon lumakuhing prang

seja nira Sindangkasih kan jinujug

dalem digja wus uningnga

den arah hing idep Muslim.


Mangka dalem digja sira

sinewaka sagongging para Mantri

dalame digja mangke maewus

lah sira den prayetna

hing tekane musuh mosset aja cenguk

sedenge babarana banteng ulu Sindangkasih.


Iling wawakidding wong kuna

hing bedahe iki balabar waring

dadi rimbagan kang estu

bedahing praja kita

jaitan ganti wedaling waring sing datun

nemba matur kang tinita

hing sabda pakonning gusti.


Sumangga jiyad Sang Nata

Mantri pitu saragep atampi

kang warring sampun ning ngulor

binakta hing pawates san hing watesse sampun pinanjer

luhur

kababar kubenging praja

tampinge wus kinemitti.


Tan nadangu praptanira

Gedeng Susukan

sabalanira ngiring

anuju Prawata sampun

warring sampun kalembak

datan angsak wau dateng marginipun


Gedeng Susukan tan bisa

amiyak balabar waring

lir kuta wesi ika

pan ategu keker hing waring

wing Sindangkasih kalang kung

gumentur swaranira

yen Susukan amimpes hin jayanipun

wong Susukan mere saja

monongtonalaju hari.


Munggu Purba wicaksanan

melehaken ingkang sanggup angidepi

kocappa salajuhipun

Gedeng Tegalgubug sira

moiwa ingkang saka wula bala nipun

kang waring sampun winiyak

larutte wong Sindangkasih.


Lumajeng Sang Dalem Digja

pankalangkung wau giris hing gali

sidakep emutte ulun

bedahe kang wasiyat

nulya muja hing Dewa nuhun pitulung

kumpuling garwa santana

arah ambles maring bumi.


Muwa kang subawa putra

sigra musuh kang subawa prapti

Sangyang Dalem sirandulu

hing musuh ora bisa ya

pedekkan wara Dalem samya tumut

Putri loro kang kacandak

nama Raros lawan Riris.


Kacandak sakalihora

wau dateng Tegalgubug sami

ana guru swaranipun

aja tambu besuk ana

bumi jebug ya hing Sidangkasih iku

apesse kang watek jaya

duriyat ting wong lino ewih.


Dumadi salin paparab

nganggo ambek bidakwalaka nuli

tan paji nganak putu

darmane kang kelingan

mung samono iku hing wawangsis ipun

wong Tegalgubug miharsa

agung gegetunning ngati.


Sigra mangkat wangsulliran

Tegalgubug hing sabalaniki

wong Susukan ngiring sampun

lampanya duduluran

wong Sindangkasih sakabih tan nana kantun

den kerid arsa ngaturena

maing Kanjeng Susuhunan Jati.


Tenga wengi alalampah

sarta sira den gege lampah neki

Sunan Jati kang jina ejug

ya Sang Putri kang sapasang

angreb hing Gubug sawah tanna dangu

kaslir daya mingetan

gumanten asmara guling.


Gedeng Tegal orang kangkat

Putri roro ika wus den karoni

ingkang pinara hing wuyung

ora kangkat langgana

sampun tutug hing ngadep pinangku lulut

sakoro sang ngadi warna

pan samya gegetun ning kaptin.


Wonten carita winarna

Sunan Jati kalawan Sunan Kali

Tebeng hing waringin pitu

sinare hing Gunung Jati punika

Pangeran Majagung saja

ingkang nuwunnu sajati.


Katelah pala langounnan

ya winangun kali kasaru kang prapti

Gedeng Susukan umatur

nuhun duka sampeyan

gih kaula angsal damel supaya karebut

purwanipun Dalem Digja

pejah kaulena pademmi.


Raja dunnya kula jara

mala angsal kula Putri kakali

inggih ingkang bade katur

dateng ngayun sampeyan

wasanane hing marga wonten kang rebut

inggih yaktos

Gedeng Tegalgubug awon

begal margi.


Kanjeng Susuhunan ngandika

aja matur sira pangucap ngisis

cela hing wing padading makluk

bok sira kawalessan

najan Tegalgubug make iku

den wehaken mangko uga

maring isun ngalap rahi.


Layen gede gawenira

Dalem digja kongsi sira jarahi

sun ganjar sira satuhu

sun jenengaken sira

Pati umyang matur nuhun kang liningan wau

tan dangu praptanira

Gedeng Tegalgubug mangkin

Nembah ngaturri boyongan

Jeng Sinuhun ngandika hing saiki

ya si Gedeng Tegalgubug

sun jenengaken sira

Pati Rusu ana dening Putri iku

roro iku sun tarima

nanging kanggo sun paparing.


Maring sira raben nana

mung kaula bala hing Sidangkasih

sing sakahe isun pundut

daja ha angabde amat

isun muwa anak putu kang dadi Ratu

Pati Rusa matur nembah

kator sumangga wondening.


Paparing kasuhun pisan

Sunan Jati angandika sarwi

gumujeng tenganne iku ambeler kenang ngapa

ngaturaken pepesan kosong ya iku

Pati Rusu ara tampa

Sunan Kali mimiringi.


Henggal sampun apamitan

tekang marga ika mangkan pikir

yen dewekke babarujul

putri hing gubug sawah

sigra wangsul tumanduk maring Sinuhun

satus sewu nuhun marga

sapura Sinuhun Gusti.


Putri paparing sampeyan

sampuning kula nuhun inggih

katurmalih hing Sinuhun

Sunan Purba nandika

Pati Rusu isun tampi aejar luput

ya sapisan ujar ingwang

tan ana ujar kakalih.


Lawan isun angapura ingkang

luput anjimah hing Sang Putri

lan samangke wus lulus

dumadi rabinira

matur nuhun inggih sang Pati Rusu

dumadya hing pamit sira

kapungkur Sunan Jati.


Tumuli sang Pati Sumyang

matur nembah nuhun palamarta ugi

bebendu dalem sasuhun Putri ingkang satunggak

kula kaehun pedahe hing wau nipun

sakalih angsal kula

nuhunaken waris wiji.


Ngandika Sunan Prabu

kenang ngapa hinmg maune ora muni

hing sadurunge iku mau

dak wenehaken nesak

sok jaluken dewek sira iku

suka atine iku iya

maring sira isun idin.


Pamit enggal Pati Sumyang

sigra waole mala pinanggi

hing marga wau den bellik

Pati Rusu mandega

sun tuturi ora karsa Sinuhun

Putri siji iku baya

pinaringaken ning mami.


Sang Pati Rusu garjita

ora suka isun den jaluk iki

kasingane sira iku

sing maune ya wis salah

dora cana supaya mungguh Yang Ngagung

ora kilap ingkang ala

kalawan ingkat acik.


Kalesan Pati Sumyang

sigra mantuk tur sarwi madingcing

sareng lamining tumuwu

Pati Rusu kekesahan

ing Mataram nembe dateng wonten Mudu

congkewak balik karasa

ana durjana nekani.


Maring tuhu wisma nira

sareng malebet hing wisma anemoni

Pati Sumyang babarujul

mangka enggal jarangang

jogol banting binanting samya asureng

tuja tinuja sira

Pati Rusu kasuliring.


Kasaleyo saerung tiba mangka Pati Sumyang sareng ningali

musuhe tiba arubu

linggar hing candakira

iku ina musuh lawan kangwis rubuh

lepas katilar kang yuda.


Pati Rusu enggal tangi

ngucap dening kanihaya

kiyong ngiki sun puja hing Yang Widi

ajana kiyong tumuwu

ana hing sawah kita

lan pumali sakehe wong Tegalgubug

jojodon lawan wong Susukan aturung tumedak ngakir.


KINANTI


Wonten kocapa winuwus

kang wau lagya alinggih

wonten hing Ardi Amparan

sakawula warga sami

wau samya wirahos

kalayan kang abdi neki.


Sigra ngandika Sinuhun

maring ingkang abdi sami

Gedeng Panderes san ingkang

cepeng gendis hing nagari

saking lahang gendis jawa

wus datan nana kang kali.


Dupi mangke tanem tuwu, pala wija tuwin pari

undikaning teja

punika Kuwu Dipati

kanti lan Gedeng Dawuhan

baktine Kuwu Dipati.


Yen ambedo eng hing banyu

pyambake kang dumadi

antru hing banju kudu ega

matok patang puluh bengi

saumuring wong sasawah

kaduga den samber dening

gelap teka ora pasah duga kapendeming siti.


Lah iku ing purwanipun

Kyai Kuwu Dipati

darbe sapa poma-poma

anak putu hing sawuri

aja pada anganggowa

kulambi kadut pumali.


Embok ora kaya isun

nuli tan antara lami

putra Sinuhun kang nama

Pangeran Jaya kalanaiki

karsane kesah adagang

nyabrang tiwa-tiwa dadi.


Nilad putu sabrang wau

adagange mring di endi

angambangaken baita

sigra alayar tumuli.


Dugi maja ning laut

katampeking angin dade

dumanja kerem baita

Pangeran satitik maning

karungkeb kang palma nira

tan dangu kombak aminggir.


Pangeran langkung gegetun

kang ibu Nyai Rara Jati

sabdane aja gagabah

wong dadi duriyat wali

ora kena laku dagang

drawaka kaduli-duli.


Kudu nganggamanah sukur

aja tiru-tiru kadi

putra Sabrang wus lumahar

Pangeran eng ngetting kapti

dadi kang dunya den hina

prasami dipun buwangi.


Telas dipun rawur-rawur

dadi babali amiskin

kapiluyu angumbara

milu lawan wong birahi

karem byangan aneng guwa

anitihi kuda lumping.


Angigel lumaju-lumaju

tur mawi den kulintingi

ana kang sawane genta

tarebangan siyang latri

pohal pahil munggang arga

tumurun gunung colak-calik.


Sareng manjing guwa siyuk

Pangeran kasadah dening

walirang upas tan gagap

kasirep dangu tan eling

kantos telas hing sadino

Pangeran dereng anglilir.


Prasami den gotong mantuk

Nyi Rara Jati anangis

sambat-sambat anaking wang

keneng ngapa maning iki

ya Allah Tuwan Pangeran

nulya Pangeran anglilir.


Ing ngentuing ibu nipun

kenang ngapa gumalidig

anak puton Waliyullah

ora kena angunggahi

gunung Cerme bok dan kaya

rama-rama dika Wali.


Pangeran dumadi emut

jaran lumping den buwangi

trebange den buwang-buwang

gentane dipun goceki

dadi ababalik agaman

lampah ekas lampah santri.


Diyang dalu rabang rubung

salat ngaos lawan dikir

nunten numaking wong dagang

penejane tumut kaji

kang praone nengah lautan

kabiyar kagawang angin.


Prau katung kebing banyu

akeh bandega kang mati

Pangeran nitihi bahan

aneng laut nuli minggir

kantos kawan dasa dina

tan weruh talata minggir.


Den sara dening wong prahu

katur maring Nyai Rara Jati

kang ibu sanget karuna

kenag ngapa dikasihi

mancalo sing kadang dika

polahe sabagi-bagi.


Daja balahine agung

bok ta anak putu Wali

ing Cerbon bok ora kongang

kesah kaji dipun eling

mapan rama jengandika

hing Cerbon wangun masigit.


Kang minangko kajinipun

wong pekiruna hing riki

dika aja ilok murka

aja akeh pohal pahit

gugen nana tapak yasa

rama ramandika wali.


Tumuli Pangeran emut

akulima hing masigit

angramihaken Jumurah

maos kutbah angimami

hing salami-lami nira

sareng hing kana tumuli.


Pangeran kutbah ne gugur geger hing wong sa masigit

yen putra Dalem atiwas

waktu iku Sunan Jati

siweg kesah datang Pajang

hing kono dadi ariri.


Gugatti Pangeran Makdum

peki Abdullah Mujahid

hing Astana Palakaran

lawan Pangeran Darajat

kalawan Tuwan Syeh Katim.


Saking Kalijaga kumpul

sami amirahos tejar

Syeh Datukafi Kewedan

hing manah dados atari

matur hing Pangeran Drajat

sapinten baja puniki.


Pangeran Drajat umatur

hing wong salah dan pinilih

najan putra hing Nalendra

kukum ora pilih kasih

ya duku bae kokuman

amung si sabar rumihin.


Sami ngantosa hing rawee

ipun kang lungguk Narpati

aja kurang taha krama

najan ga sampunnu wakil

nanging prayoga ngantosan

sapira tala hing mangkin.


ASMARANDANA


Yata kampo ingkang sami

mirahos ingkang kukuman

tan nancara hing lamine

sarawu he Jeng Suhunan

saking nagari Pajang

Syeh Datukkafi umatur

yen putra dalem Kalana.


Tiwas gugur gennya wangil

gugating para Ngulama

anengge wonten takjire annunten Kanjeng Suhunan

ngumpullaken kang para

Pangeran gegedenipun

kang aneng Cerbon nagara.


Pangeran Drajat wus prapti

miwah Jeng Tanda

Pangeran Luwung salawe


Pangeran Ugyannapora

Pangeran Sidangbarang

miwah Jeng Pangeran Parung

Pangeran Hing Kedungsoka.


Pangeran Pase sumanding

miwa ika Raja Cempa

lana Pangeran Sindanglampre

Pangeran hing Cerbon girang

Kyai Gede Kedokan

Gedeng Jati Gedeng Sembung

miwah kang para Ariya.


Pandeleg gan Wandu kaji

Jugusatru Kandurun

Pencattanda Andamur Ander

sadaya pinatarossan

tan kangkat anglangkungana.


Angandika Suhunan Jati

dateng Pangeran Ugyanna

mara metok kena age

dinar ingkang kira-kira

sabobotte si Kalana

wuring sira timbangan iku

nuli para ngedumena.


Maring saking pekir miskin

nuli ika si Kalana

prasmya buwangen age

maring gonning kang simpar

ika hing Sagraherang

wangen patang puluh dalu

lawan uwis arya ana.


Para Pangeran lumiring

kalakuwanning jumahat

endahing wong cilik bae

kon njekel kutbah Jumah

dugiya akir jaman

duriyakajana melu

hing laku imam lan kutbah.


La miarsa sagunging

ingkang sami hing ngayunan

wus anut hina sakarsane

ingkang amandita Raja

hing cerbon Waliyullah

hing tita muslika ipun

sampun laksana sadaya.


Wus tutug sapangandikaning

wau Jeng Suhunan Prabu

sadaya kula wargane

miyarsa konjeming kesma

miyarsa kang pangandika

samya wedi asihipun

lir lata kada wuhan warsa.


LADRANG


Risedenging panylongkang utama siji siji

ingkang waraga, dening dad jatining Wali

ya Syeh Bentong hing kamu sirna sumala.


Sunan jati Sunan Kali anjenegi

hing layoning

Ohya Karangguyammi

guriyangging Pandita Sekar Dwija.


Sunan Jati lalurme saking dingin

sami kesah

mring ngetan lan Jeng Sunan Kali

dateng Gresik amanggih adining tinggal.


Hing sedane Sunan Giri pinang kaning

Wali Jawa, sirna panetek abecik

wus minulya pinangka Gresik Astana.


Ginandikaken ingkang putra Sunan giri

kang paparab Raden Akbar ing ngistrenan

Panembahan Ratu aneng Girigaja

hing luntahe Sunan jati Sunan Kali

mring Surabaya

lampah ningid kang sinajang kapti

Sunan Ampeldenta mangkana kukilan.


Kokok beluk nama Sang Duda wus prapti

bakta surat

sampun mapag hing lampahe

Wali kali angatoraken serat punika.


Dereng winaos ingkang serat punika

wus uninga

hing sawirasaning tulis

Wali kali sampun aniti iku kilan.


Malah prapta dalem Surapringga pati

pinunjungan

dening Sunan Ampeldenta

mapan sampun wedi asih ing Suhunan.


Mala lami hing hana wau amungkin

wangun yasa

babalongan kineduk tengah wengi

dereng number paninjiling medal wulan.


Pan katinggal bicak-bicak ingkang siti

pangarjito

Sunan Jati kang murugi

Sareng pedek katingal rareng sapasang.


Wus cikangking hing ngasta kanan lan kiri

sampun mentas

kang Balong kabeking wari

sampun pajar aremme ingkang jamahat.


Baya subuh Sunan Ampel amedeki

dereng lisan

wus wruh Jeng Sunan Jati

bareng kang den sambat dening asta kiwa.


Sinungaken wau dateng Sunan Ori

Ampeldenta

langkung suka hing manahe

langkung nuhun kaula hing Ampeldenta.


Pan Si Beluk punika katuring Gusti

Sunan Purba

wus narima malah pamit

Sunan Jati Sunan Kali kaduluran.


Hing karsane Sunan Ampel ika taklim

dadya bakta

kukila lawan bareng siji

duk binadi oloyoli kang ning umah.


Pinaparak wau dateng Sunan Kali

kaki Bicak

krananipun saking wari

kahalape si Bicak kebeking toya.


Wonten mali gantiyan kang pinadika

Suhunan Jagapati

ing Kudus nagara

tuhu Oliya pugal

ya tur dusta, tanpa liyan kang medeki.


Arya Jipang ika kang katimabalan

temah ingkang mejahi

maha Sultan hing Demak

rehing salah hing tekad

sampun kawas kita dening

Oliya Allah

Saking Kudus nagari.


Iya kupur Demak besuk mati deng sira

estu sira dumadi

bawahing parentah

ana hing nagara Demak

Arya Jipang anangupi

pan sampun pamitan

sigra kesah hing giring.


Wadyabala samapta gagamanira

ing wanci tengah wengi

praptane hing Demak

ana barangkot nekani

kagila-gila tan kena den musuhi

lah hing kana sumalahe Sultan Demak

benca jaya mineki

dening Arya Jipang

wong sakadatong bubar.


Burak sami ngunsi urip

wane susupan

sarpin bubar angngili

apa maning Pangeran Rajanagara

maring warna aningkir

muwa Ruta Jawa

sarta putra titiga

Pangeran Agung duk maksi

titiga warsa, Pangeran Wirya nengi.


Yuswanipun satahun lan pitung wulan

Pangeran Ruju mangkin

yuswa tigang wulan

tanopen ingkang garwa

Sultan Demak agung ningkir

Putra Suhunan Purba

Ratu Ajukang linuwi.


Kisah tebah saking Demak

malah saja mantuking Gunung Jati

kocap Sunan Purba

lan Sunan Kalijaga

sakalihe angrawuhi

maring nagara

kang layon sampun binecik.


Binecik-binecik den nira Sang Arya Jipang

ali kali anjenengi

muwa Sunan Bonang

Sunan Kudus hing rika

kang layon wus pinetekking

rolassaripa

pada anduming waris.


Sakukume Raja Barana sang Nata

anging datan kawaris warni karajahan

ika pinaringenna

maring Arya Jipang nenggih

wus hing ngistrennan

Arya Jipang dumadi.


Dalem Tumenggung pangaraning wisesa

aneng Demak nagari

rempaging Oliya

samana duking karsa

Sunan Jati ora salib

Kang mantu Sultan dingin kinarsa sahid.


Wus pariyat ingkang tata pranata

ning agama kang muslim

watek Sunan Purba

mantuk maring Cerbon kali

putra wanoja, Ratu Pangayu Dewi.


Ingkang rangda Kanjeng Sultan, ing Demak puniki

lawan nraja wawarisan

dunya brana ika

lan gamelan sukati gamelan

kawaris hing Cerbon iki

hing kukum mula

mangkana waja sawiji.


Ingkang nama Pangeran Agung binakta

Maring Cerbon nagari

katela kang nama

Pangeran Cerbon ika

dupi kang sawiji mali

Pangeran Wirya

pinupu ika dening.


Gedeng Demang anang Losari kang parnan

sangeting kinasihi

katela Pangeran Losari ingkang nama

Pangeran Ruju ana hing

kang arana uwa

Pangeran Rajan egaris.


Kali kang ibu Ratu Mas Nyawa

wonten gantining gurit

Kanjeng Sunan Bonang

mantuk ing Karamatullah

Sunan Jati Sunan Kali wus aneng kana

muwa Syeh Jagapati.


Sampun sirna sumala hing kang aseda

pinetek gunabecik

ana kang kinarsa

dening Wali titiga

putra Sunan Bonang nami

Pangeran Dipa

ing ngistrenan sayakti.


Pan jumeneng Panembahan Ratu ing Bonang

anika panata gami

ing sapraja Bonang

tan nana langganaha

ing ngarsane sangatbecik

tita wisesa dino elunrang deng Hyang Widi.


DANDANGGULA


Wonten malih kang kocapong gurit

mangka wong sabrang ngaja

kang nama Tu Bagus Pase

nengge babaktanipun.


Waja gagaman hing sangunging

prajurit kawan dasa

duking sajan nipun

arsa ngayomi wong jawa

ing ngilmune hing ngamale kang sayakti

maring Cerbon nagara.


Mangka ana karamate Sang Jati

sarawuhe wong Agung sing sabrang

dadi sirna pijangkowe

andap asor tumungkul

daja sira wekas badami

sasahat ngemumana

dateng Ratu Ayu

randaning Sultan ning Demak

kang Sinuhun dening kang osiking ngati

nuten naros kang putra.


Ratu Ayu masi mingkung nuli

dangu-dangu anderek hing karsa

kang rama hing kandikane

nabda wau hing Tubagus

anakda bawa isun iki

amba ngamal jariyah

suka laki maring bawa

mas kawine anak wadon mati sahid

Tubagus wus narima.


Rama ingiku ela angobuli

ing pinangkahe ingkang putra rama

mas kawine sakandikane

inggih rama ing mau

sampun nira sinaksenan dening

Suhunan Kalijaga

lan Pangeran Makdum

Tubagus wus aningka

jatukrama ika sedeng amutrani

istri suteja warna.


Pinarab Ratu Wanawati

langkung sihe wau kang rama

Pangeran Tubagus Pase

mala ing salaminipun

Ratubagus lajar aprapti

kesa dateng karana

titinjo praptanipun

yen kala rawuh hing sabrang

kacarita manuk pasek ika ngiring

yen wus nrawuh hing Jawa.


Manuk Pase asanak badani

lan kokobeluk Ki Dudaraga

malah sami bamine

mangkana duking temu

wonten malih kang kocap maning

Pangeran ning kajaksan

Syeh Mulana guru

tebengira mamariksa

wong kataton tan bisa aba ananing

hing waringin pitu panta.


Sampuning atra pariksade ki

pan dumeter dawuh Sang Saliyullah

dumugi maring sedah

ya tan ganti araweh

Sunan Jati lan Sunan Kali

ambeciki kang seda wus sirna kinukur

ana hing lalangan kormat

lah ing kono marmanya Sunan Jati

ajenengken kang nama.


Tanda Wari ika kang gantosi ing cepenge Pangeran Kajaksan

Mulana Magrib tandane

malah wis kasuhur

hing sapraja Kajaksan Pati

kumolko ing Pangeran

Kajaksan pangrantun

lan anjenengaken nama Janapura

cekelane-cekelane wangun picis

timah ingkang kinarya.


Ingnganggite kang Sunan Jati

lahip praja ing Cerbon nika

cepeng mikrab hari roro

Sunan Jati kalihipun

Sunan Kali hing pramilaning

Sunan Bulki jaika

sakaliji saewung

kesah maring praja liyan

Arya Makdum wau kang ngimami

ing wahu lawang Pangeran.


Ratubagus yen wonten kalaning

anang Cerbon nenggih lamon lajar

ya ta Sang Makdum adewek

wonten sanes dinapur

putra Sultan Demak kang yakti

jalu nama Pangeran

Rajanagara agung

Ing salamining agesang

Tansah masi angarah rusaking Wali

Kang ning Kudus nagara.


Ing sanggek hing ngamales puli

ingkang rama sulta Demak

yata recep pangikete

ika ta Sang Tandajupu

kang sinawitan linen hing sih

pinanji janjinira

sira Tandajupu

aja kapalang sasanakan

maring isun remanggana ambek pati

yen besuk estu ugo.


Sumerene Sunan Kudus yakti

sun wenehi sira panguwasa

apa dudune iku

aja Jipang ing Demak luwi

amasesa ing ngarat

bayane sun tanggung

ing ngadosa nganingaya

sabab Sunan Kudus amimiti

nganihaya mring liyan.


Tandajupu sakedap angingsir

cipta nirange lawan Pamajikan

ningali upah upahe

ketun sapuluh ewu

lawan janji wisesa kening

ing sakus nagaraTandajupu sanggup.


Sunan Kudus wus uninga

saingere panakawan anisip

nanging tan sedi ing manah

wus uninga ajale pribadi

tan ningali wau panakawan

anging yang Purba karsane

sadenging salat subuh.


Tandajupu prapta manjing

anuduking Suhunan

siweg parlu subuh

tan pasah ingkang gagaman

keris tugel kaduga Syeh Jagapari

asalam ming salat tiro.


Angandika Sunan Jagapati

yen sira rep anguntapena

patinisun sayektine

iki lo keris isun

sudukena iga kang keri

tan kelak isun pejah

dening keris isun

upama sira prajaya

lan gagaman liyan saking keris iki

ingsun mangsa matiya.


Sigra nubruk pada aglis

Tandajupu tabat sruh karuna

sumangga kaula suhun

Sunan Kudus aris mangsuli

aja samono sira

tulekena sanggup

pon karep pira priyangga

ora liyan iku karsaning Yang Wido

sira darma lumapah.


Tandajupu matur nuhun gusti

boten sanggem kula nguntapena

dumateng hing sumerenne

Gusti kula Sinuhun

sampun kringgit hing sajroning gali

sapinten nraka kula

murtad dateng guru

lahere mangsa wontena

ing ngukum

bantosse ta kados pundi

kukume hing ngakerat.


Sunan Kudus angandika malih

iya luput iku ujar ira

balik sira yen mangkono

mogoking ujar isun

ora sida sira mateni

maring sun wus nyata

naraka ing besuk

sabab lakunira bantah

maring gugu wong duraka iku pasti

duraka maring Allah.


Lah ing kono sigra mampenni

Tandajupu hing duhung Suhunan

sigra linaksanan age iga wekas sing pungkur

sampun sirna wapating Wali

udan angin diwuhan

ketug lawan lindu

silaking teteru mangkat

ya pinetek bun ecik pan sirane hing

Bersoci Astana Surya Ngalam.


Sasampuning Randajupu dadi

ing ngasrahan jeneng kautaman

Dalem Pati ing jenenge

Wisesa aneng Kudus

ing pagaman durga mandi

nan kumidep pira

miring kang prentah wahu Rajanagara

aneng Kudus ika kang angresti lewi

kina puja ing agama besar.


MEGATRUH


Pan mangkana hing Demak Dalem Tumenggung amiarsa

Sang Wali

sumerena dipun

Tandajupu kang mateni

Tumenggung Demak asolat.


Sad yang rejek mring sang Maha Pati Kudus

ing wayah tengah wengi

kadya lampah duking wau

hing Kudus aloking jalmi

lamon tatkan barangkot.


Malah sirna pejah sangapati Kudus

Arya Rajanagara

mring Praja Pajang lumayu

angaengsi gesang nusupini Sunan Pajang duking enggon.


Pan mangkana kang jaya Pati hing Kudus

ika pitata saking

Tumenggung Demak adawu

nama Papati gaganti

neng Pati kang sirna papan.


Wonten malih carita kocaping tutur

Ratu Madapa duk dingin

tatapa ana ing Gunung

Ajar Sukarsa mangkidi

salawe tahun ing mangko.


Wus agenep salawe mangkana ayun

ing saja angluwari

mangkana kuliyang runtu

den alap ika tumuli

dinahar dumaja bobot.


Tekeng waktu babar teja warnanipun

istri tur pinarabi

Tanuran Gagang Rahayu

elus salam eting ngaurip

arupatur aman corong.


Kapirsa wau dening Raja Lahut

ing Jakerta Narpati

mangka sinengkeran sampun

arah binadeya kening

ingkang putra ya Sang Katong.


Ingkang nama Pangeran Jakerta Talutur

malah wus aneng wuri

Jakerta ika Sang Ratu

Tanuran Gagang sarehing

kang ngibu tan kangkat mogok

hing karsane wau Raja Lahut

marmaning kinawuri mamareking maring kabul

hing panedana dingin

kang ngibu maring Yang Manon.


Asring malah sang Raja Lahut arawuh

tunduk hing Cerbon nenggih

punapa dening Sinuhun

nunten Arya Sibangkingkin

kali putra jalu anom.


Lah ing kana sedaning putra

Sinuhun Jati ingkang nama

Jayakelana kinubur

ing Epung parna pinuji

narungtun tanpa gagantos.


Ki Syeh Katini Syeh Agungrimang ya mantuk

hing adamme lan maning

Pangeran kajoyorang agung

Pangeran Drajat lalis

Pan mangkana duking enggon.


Ki Syeh kantiyam sinare Kalijaga wau

Syeh Agung Rimang ana ing

Etuk Pasareyannipun

Pangeran Kajoran menggih

Kamalaka duking enggon.


Agung Gegeden samya sumeren sampun

lir pagebug nitisi

karangkendal kangrumuhun

sami seda kinarossi

gegeden sok liyaning wong.


Yen sedane maksi jumeneng Sinuhun

saenggon enggon dapeni

ora ngebon akumpul

kang wapat sami winanggon.


Kumpul ana hing Gunung Jati lainantun

kang satemene hing jalmi

ragane Sinuhun Yuyut

anaha kocaping gurit

kang tuhu Suhunan Katong.


Malah karsa amanggiyakan kang putu

sami putu kang nami

Pangeran Cerbon kaliyanipun

nama Ratu Wanawati

Tubagus putrane wadon.


Mapan ika sami dereng balegipun

saksi Susuhunan Kali

lawan Pangeran Makdum

Tubagus agosti angling

ana pikukuninging Manon.


Amba ningkahaken kang wulang ngum

Sang Ratu Wanawati

maksi wuwojang tinemu

maring wayah rama tinggi

kang nama Pangeran Cerbon.


Mas kawin duwe anak yatim tumuwu

Sunan Jati angabuli

anarimakaken isun

paningkahe putu istri

kang sing anak wadon.


Ingkang maring putu sing jalu

maskawin anduweni

anak lanang ingkang tulus

dadi yatim mangka mami

anging si kana pitumon.


Ya sampingi andua Suhunan sampun

watek bala lan santri

maca amiri sampun

tutug sinaksening wargi

ajining kangken Suhunan Katong.


Muwa Dalem Raja Lahut aneng riku

Ratu Winahun nenggih

Raja Pajajaran kumpul

anaksesni ingkang kawin

lucu titingalaning wong.


Wantu penganten kasemening umuripun

Pangeran Cerbon duganing

yuswa jekjek gangsal nahun

Ratu Wanawati dugi

yuswa tigang nahun mangko.


Duk samono pranataning Masjid Agung

imam kang siti ganti

Sunan Kali Sunan Ratu

Pangeran ing Makdum maksi

akamat cekalaning wong

Syeh Datuk Kafi ika waman aksanau

Kapindo Modin Jati

Lebe Juiman ping telu

Buyut Panjunan lan maning

Sunan Panggung namaning wong


Pangeran Janapura kaping nemipun

kang ada tengete maring

wawacan lami tumuwu

mangkana Suhunan Jati

anetepi hing Sapening gon.


Duk kang serat cacangkokhika muwus

he Sunan Sebangkingkin

lahu putu nira iku

lunga kaji sira mati

anakira pan samono.


Iya mati lawan karsaning Yang Ngagung

mula Muchamad Kapil

hing besuk jumeneng Ratu

lawan wasiyate Kanjeng Nabi

samono ungeling godong.


Kang sinurat kang godong sampun ginulung

cinakotaken mingglis

mring cangkeme Naga duhung

sigra akeris tumuli

amiber lir kaja elong.


Pan lumrap abure kadya andaru

hing wayah tengah wengi

wus prapta panaja nipun

mara ing Banten nagari

gegering wong sakadaton.


Agung alok hing jana mastani andaru

dawuh ing Sibangkingkin

Sunan Banten kagum-kagum

dupi winaspada keris

sang Naga anyokot godong.


Pinariksa godonge akhisi kurup

tulis akonna kaji

Sunan wis tampa hing kalbu

yen erat saking kang jagi hing Cerbon Sinuhun katong.


Sunan Banten ika wis wangun wawang sul

Tulise salaka adi

Lan tulis kancan murub

Hing sacacangkoking tulis

Kang duhung mesat aganitos.


M I J I L


Lingsir wengi sang duhung aprapti

dateng Sunan Katong

tiningalang kalangkung baguse

angandika Suhunan jati

budening kumaki

niana kang takabur.


Pira lawase kita hing ngahurip

marentah bala wong mangsa teka hing duriyat kabeh

gon wisesa hing bala lit

ora liwat benjing amung

sangang turun.


Wus angandika samana atoli

Sang Suhunan Katong

dan sidakep hing siti sumare

alelemek punika ronning

rudamala siji

akrengulu watu.


Kang muoes taka ngetan ngujurre baris

dadi mungguh kulon

kadya salat hing ngupamane

wanci sahur Suhunan Jati

wapat anjegjegi

umur satus punjul.


Rong puluh tahun mangkana nenggi

Sunan Kali gatos

wawara hing sanak wargane kabeh

lamon ika Suhunan Jati

sumala hing ardi

gen kentaki kang luhung.


Mangkat gumuruh kang jagat asisip

kayon pada rontog

sasatowan pada muni kabeh

kad ja toya anmbur atrih

kang swara gumuruh gangi

ketug lawan lindu.


Sila karikil pada gumatik

Bumi anggerem anggembor

yasang Gunung jumegus swarane

ya gumen jrang kumandanging langit

Srangenge amuni

gumarangsang nguwung.


Lir ta dening panangising Ejin

jajahan alok

pan gumuruh ika ing tasbeke malaikat ika medaki

saking ngara hing langit

maring puncaking Gunung.


Ing kang wayah linajar reken age

kKesah kaji binaktani

pasangu lang janji

mampir sajan jujug.


Dateng Mesis aminta kasih

pan Sultan hing kono

maring rayat iku satemene

tuturra kanda kang sejakti

lawan iki bukti

tanda rama lan Sinuhun.


Ingkang aneng godong kang tanta aking

lahiku ing kono

pinto kena ing tanpa ngandelle

Sultan Mesis hing Sireki

minta apa aparing

pusaka ning luhung.


Pangeran Muchamad atampi

pitung kasseng gantos

pan anembah sigra mit mangke

sarta godong kang tanpa lum aking

binakta akaji

kocapa hing pungkur.


Gih Pangeran Muchamad atampi

ganta tahun mangko

wau Sunan Banten sumeren

dadi manggung ika angantosi

ingkang kesah kaji

ingkang ngadeg Ratu.


Kocap dalem Jajaketra talu turu

kang jumeneng ngadeg marpati

diparagab maring

ingkang warna Ratu.


Tunuran gagang mamaning Putri

arsa sapaturan

nunten miyos agni sing bagane

maha dalem wis wandane aguling

kalawan Sang Putri

gyuwane satuhu.


Mangkana ngucapa lah iki Sang Putri

ayu tanpo dono

mung cuwane tan guna gantine

saban asa isung guling

medal saking parji

agni ingkang murub.


Ing marmane Tanuran gagang kasesi

cipta kaning uwong

tan takanggung tan kacipta salirre

teba dinum kapanta rabi

pareng Dalem maji

hing Cerbon tumanduk.


Maring yuyut Sinuhuning Jati

nama Arya Cerbon

nembe umur sadasa jejege

Ratu Gagang tumut angiring

ika sasiswan ning

pedekkana lit tan wruh.


Kinare menan ing kana dening

Pangeran ning Cerbon

Sinuhunaken punika sukane

Dalem Jaketra dadi hing Cerbon pinundut.


S I N O M


Kocap malih Sultan Demak

kang putra Sultan Demak dingin

ana wartane yen ika karsane amales puli

kang rama duk dingin

sedane dening Tumenggung

Demak dereng samapta

wis kawarta maring Tumenggung ing Demak.


Tumenggung Demak alanglang

wataraning tengah wengi

mrajaya ing kanin binedil

sumala mangka nuli

Tumenggung Demak kang nuju

kang putra Sultan Demak

kang mangke ingkang dumadi

Panembahan Madiyun duk pinang arah.


Dening sang Tumenggung Demak

ayun malih pinejahi

supanten kasusu bubar

Panembahan ingkang ngili

maring Pajang dumadi

kawula bala kajuput

kagawa maring Demak

la hing kono purwa kaning

Ki Tumenggung mas huri yen anjalok etang.


Singa-singa hing nagara

binarang kot pinalu hing

marmane Sunan hing Pajang

darbe sembara hing mangkin

sapa ingkang nguntapi ing

Tumenggung Demak iku

pasti pada kang nagari

lawan alas Mataram geneng nagara.


Malah agung para Nata Bupati manca nagari

tanopen kang bidak nrama

kang sami agenging agati

hika kang saja angarah ing

patine Dalem Tumenggung

supayane Dalem Demak

sato mara sato mati

jalma mara jalma mati tanpa sala.


Guna telu lan tragnyana

upas tan nana mandeni

ingkang samya angarah

ana wadag ana demit

lir ing demit upasi

yen wadag subawang nglurug

prandene ora nana

kang nemu dalaning pati

engganira Tumenggung bawa ing Demak.


Ana dening kabisanira Sinapati maring alit

maring sanak maring liyan

jar dingine olih idin saking Suhunan Kali

marmane ika Sang Ratu

abawa kaduluran

sahinggake kang pinambabrih

ya wong Cerbon malah asring so bawa sanja

lan ta mahune pisan.


Dalem Jaketra kang nelir

pan samono lamon den gawaha nendra

mangka pinonta pininta

deng Riya Cerbon nulya glis

sinungaken pang mangkana

lamon ayun kinarepi.


Sunan Mataram angling

gih boten kenging hing ngingu

samademing wontena

mumulu mata balasi

samaptanana lamon dinuking saja.


Sunan Kali angandika wong mamaceni

yen ora kalawan dosa

aloing si dollen tumuli

ming juragan Walandi

ingkang arep layar iku

mangka sapakoning Wali

Ratu Gagang ing ngedol dening Raja Walanda.


Tinuku bedil titiga

ageng mariyem warnining

bedil ingkang sajambangan

bolonge duk winastani

pun sapujagat iki

wau hing paparabipun

tetep aneng Mataram

dupi kang alit Satonimi

wastanira ika kang pinagari gena.


Hing Cerbon ika nagara

dupi si Pameleng kang nami

si Hamuk wastaning sandawa

kang ing ngaturaken sandawa

kang ing ngaturaken dening

maring Jaketra puri

milaning binagi telu

sabab Tanuren Gagang

wong tetelu kang miraosi

kaga duwan Tanuran Gagang kang nama.


Binakta nusa Walanda

ganti gumanti metetti

sang Raja bangsa Walanda

supaya kacuwan dening

namala metu geni

Raja ngakal diwasa

wastaning papantan Inggris

dupi medal geni hing ngusapan karam.


Pukang wulang atemahan

tawa kadi saporanti

dadi kena jakagawa

turun teleren anitis

marena ika wonten sing ning

sapanta Inggris tumurun

turun ming ngakir mangsa

ika iku puwa kaning

duking dingin panedane Ratu Madapa.


ASMARADANA


Wrnanen kang kesah kaji

wus tutug ing saja nira

pecapen sapamedeke

ana hing Mesir nagara

sampun atra kang kanda

sarta srat wusing ngatur

dateng Kanjeng maha Sultan.


Ana hing nagara Mesir

nutug gonira pracaya

kabuktening srat godong

dening tanpa aking ika

hing ngandel lamon ika

Sayid Bulkika kang wangun

narmane oliyah Allah.


Malah sampun pinaringi

ika Pangeran Mochamad

kang Pusaka rasukane

Rasulullah dingin nira

lan kinarilan dadya

Jeneng Sultan bawa Ratu

ana hing Banteng nagara.


Sampun ning lami tumuli

dinulurang hing pamitan

malah wus layar lampahe

duk aneng tengah sagara

mangka ana susulan

wajir saking Mesir muwus

Sultan Jawa Tuwan wakap.


Amba pinutus hing Gusti

ambakta punaing Rasukan

kang mungel wau pawewe

lamon suka iku Tuwan

lini ronan kalawan

Rasukan Pusaka Ratu

Banisrail mapan tunggal.


Punika luluhur aji

Sultan kaji ika nabda

he wajir iku samono

manura hing kanjeng rama

isun kalimat pisan

anuhunaken bebendu

prakara iki Rasukan.


Idep-idep rama paring maring ngisun kaureipan

tekang anak putu kabeh

telung kanjeng rama ika

mapan agung pusaka

ora babeh baju

sang Wajir wau pamitan.


Dupi matur ika maring

Sultan Mesir yen Rasukan

dados boten lilane

panuhune putra Tuwan

hing paparing punika

bab prakawis inggih baju

boten suka kalintonan

mangkana Sultan ning Mesir kalangkung nalangsa nira

kantaka sira Sang Katong

anulya wonten kang swara

he Sultan Mesir dan sira

aja ta hing gegetun

pan iku pakarepan nira.


Mangkana Sultan ning Mesir

mapan Sultan benjing pasti

alaye jaluk pusaka

kalawan rong prakarane

besuk uga kang rasukan

balik maning hing benjang

ing duriyat tira besuk

tinembe maning kagema.


Jeneke Rasukan Nabi

ana hing Banten nagara

pitung turunan watese

toli balik maring ngarab

Banten sirna parentah

apes kajara ing dudu

wus tutuh ujiring swara.


Sultan Mesir wonge aglis

suka rila asrah manah

kocap Sultan Banten lire

wus rawuh nagara nira

kali sobawanira

pepacara ingkang langkung

adi aeng sarta nira.


Gawok ingkang nganingah

wahu dateng Gusti Sultan

kawula liwat sukane

agung wong sanak asanja

anungsung ing purwaka

sarwi angucap bagja Sang Prabu

Jumeneng Sultan kang nama.


Dupi ana memelingi

hing prahu kapal

ana swara abane

kadi kidung ing gamelan

ika pribasa nira

Sultan Banten aja tungkul

anunggoni maring gesang.


Kita hing ngurip punika

hing ngulantan dening bala

tinemu lan panyakit kabeh

wus sing lara ing ngolatan

dening pati ta sira

anak putu nira

jumeneng Ratu

tedak pitu tuli rusak.


Parentahe maring ngalit

karana ana kanag mawa

agawe karusakane

pan anak putu kang darma

anglakoni mangkana wong tuwa kang murwa mangun

kaceda ning

wong Talaga.


Ratu Madapa kang mandi

pandeo ene maring Dewa

sakala saking mantepe

ya iku pan sirn nira

kapusakan gaib musna

wikan enggen puruggipun

pan tunggaling kang Pusaka.


Keris Naga musna gaib

tanpa paran iku tanda

duriyat Sinuhun Katong

tan pajowa watek walaka

ya ika kala samana mula aja girang-girang ………..

sira dakaburing manah.


Sultan Banten ka konngsi

pitung dalu pitung dina

tan karsa dahar go elinge

sangeting kang tan winulat

medaling lesu lupa lumampah kadi tan kadug

ambakta sariranira.


Lami-lami ika toli

languning kidung swara

den niket rinakete

di namet cipta gamel lan

Denggung Rujung paparabe

Wonten ganti ning carita

aneng Cerbon nagara

Tubagus Pase Agung

ningali jalma sumala.


Sunan Panggung ingkang nami sumala ora kajamak

ngadeg mentang mengkang kelek

nyekel biti lati kadya

greget bramatya

mata mandelik maringut

kang mrigali sami heran.


Den prawasa kadi wesi

keker kukuh ora kena

den nalapi hing majite

werengkeng wangkeng tan kena

silih ganti manungsa

kang sami arsa anjungjung

supaya mayit tan kena.


Kalisani kang sami mambrih

pinetek kaliyu parna

dan Sang Tubagus Pase

ngandika lamon anaha

Suhunan Kalijaga

tan wande isun matur

supaya aneng Mataram.


Cep kendel kang wau angling

rawuh Sunan Kalijaga

enggal ngandika wiyose

boking ngapa wongsumala

kang bener aja mangkana-mangkana

ala dinulu mangkana majid kaya saban.


Sidakep sare meremi

wus sinocekaken ika

pina tak anang hing kono

nulya Syeh Datuk Sirna

pinetek Gunung Jati wetan

pan kala nurongtun

Modin Jati pan sumala.


Ora lawas iku mati

Pangeran Tandawariga

tumuli ika ginantos

kaponakane Pangeran

tandawariga daja

kang jenengan Tandajupu

kinanjeneng nama Pangeran.


Purwane Badiman dadi

acepang kanimat Jomuah

pasarog wedi Ki Lebe

Juriman lan panta kadar

innallaha Syeh Kadam

cekel Cis Kadamjumunu

kalawan Kadamjalila.


Pada marbot lan Ketib

lan panta sabatur rira

wong patangpuluh bature

wondening jana pura ika

wis mari cekel adan

Buyut Panjunan wus mantun

sumawonan werutanda.


Sunan Kali ika nuli

ora karsa ngimana

amung Ratu Bagus Pase

lawan Pangeran Makdum ika

silih ganti ing kana

watek Patih ya wis saewung

Pati Keling Patih Kering.


K I N A N T I


Pangaran Cerbon duk umur

telulas lan pitung sasi

ika metengaken Emban

ingkang nama Adumanis

asal Talaga punika

Pangeran Makdum aturing.


Sunan Kali lah punika

sadiwegi kahasrih jomenenga sembahan

sanajana dereng dugi

ingkale tahun lima las

langipe badbelas musim.


Kandi dening sampun lurud

punika sala sanunggil

tetangerin baleg yuswa

atawa tumuli ngimpi

sarta kurud sarta kelar

wus puputra kakali.


Mih ngajengan tetalu

Sunan Kali tan rempagi

dumadi dereng kaangkat

ganta dina ika toli

Pangeran Cerbon sumala

sinare wonten kamuning.


Katela luning pamuwus

Pangeran Sedangkamuning

tilar garwa duk garbana

ika Ratu Wanawati

ingkang bobot sangang wulan

ganta dina noleya lahir.


Putra jala jatma jalu

kang ibu sumeren dening

wewedi kabaya-baya

prayayi yuswa sawengi

kang ibu tumoli tilar

kang putra salamet hurip.


Kang pinaraban tumuwu

Pangeran Agung duk nami

ya iku kang winawayang

sesembahan hing andasi

dupi ingkang sing Ampiyan

pinarabkan ingkang mami.


Pangeran Sukagung

iku kang den pupu dening

Gedeng Wandahaji ika

iung Gebang mengko nagari

Pangeran Wirasutaka

kaelun ingkang mastani.


Pangeran Gebang tumulus

kinasiyan hing samantri

ana ing Gebang kang prenah

dupi lamining ngalami

Sunan Kali pancawagawa

kalawan kang garwa nyai.


Udiolun wastanipun

nalika Suhunan Kali

tatamuwan wong Mataram Sunan Kali animbali

hing garwa kon susuguwa

angunduana cicipir.


Kang garwa wada angasruh

anata kacang cicipir

nembe mandur wingi enjang

apane kang den unduhi

Sunan Kali miyos unduhi

teka ora den turuti.


Bae hing sapakon nisun

sigra kesah Nyai Undi

lang kung dening gawokira

aningali wo cicipir

kacang atub kaya rebah

aglis nyunyuguhi Nyai.


Sedeng tatamo wus mantuk

ana wong ngeber ngampiri

ambakta sinjang akatah

Nyai Undi ngasi-yasi

maring Sunan Kalijaga

malampa den welas sasih.


Tinambassaken sasampur

Sunan Kali Andaya

karamating Insan kamil

tan dangu jinising arta

anulya aglis bayari.


Ing sare gining sasampur

wis sampurna den picisi

Nyai Undi mesem nabda

punika satunggal nabda

sinjang bade tapi kula

sampun kapambeng paparing

Sunan Kali nabda assruh

wong apa ta sira iki.


enjar-enjor yen rarasan

ing mave ujare siji

nurutana napsu nira

mangsa wis sewt siji.


Yen sira samono iku

pinasti tan bareng maning

lawan isun sira pisah

sarwi kesah kali ecis

mring ngetan hing purugira

kang garwa tininggal kari.


Tan lami kang garwa lampus

ganta dina angemassi

sirane hing Kalijaga

kocap Ratu Bagus mangkin

kesah layar lampahira

dupi kang sami ngimami.


Hing Cerbon Masigit Agung

Pangeran Makdum Kabir

Pangeran Agung duk yuswa

padbelas tahun tumuli

Pangeran Makdum sumala

sinare hing Makdum adi.


Mangka imame sareju

Pangeran Agung pribadi

naban-naban salat Jumuah

ya kutbah ya ngimami

juru komat Syeh Badiman

sorog wedi para santri.


Lami-lamining tumuwuh

ganta sasih ika tolih

ana Mrebot jaruman

purwa sing wetan angabdi

hing Pangeran Ageng mala

salamine kinadasi

Pangeran Agung den yakti

Ki Jaruman timbalana

Ing salat Jumuah ngimami.


Malaka lampah tinudu

Marbot Jaruman pinardi

aturegi nuhun pisan

inggih tan bisa ngimami

pinaksan sigrah kalampah

Jaruman ika wus takbir.


Wus takbir mulya dangu

ora muni ura ngecap

ngadep sarira lis tosan

ora na ketung katoli

ora rukuk ora maca

dupi hing ngati kalanti.


Pangeran Ageng agupuh

anjuluri angimami

wus lunta kang salat iki

sampun bakda ika tolih

marbot ginuga tan kena

alot wangkeng kadi wesi.


Pendah Jumuah masih nunggu

Arya Ageng angimami

tumuli sakala ika

marbot rukuk sujud mgiring

bakda nolih pinrasila

katrapan kuhummian yakti.


Matur marbot kalangkung nuhun

duka dalem andawuhi

syarat kukum kasangga

saking wau ga punapi

atur kawula tan bisa

arandene sumangga pati.


Pangeran ageng agupuh

animbali wangun geni

ning alun-alun mangkana

sing lohor teka hing magrib

marbot ing ngobong punika

arandene waluya jati.


Kang geni asedeng surut

Ki Marbot katinggal maksi

jisime jati waluya

Ratubagus amarengi wau

rawuh saking sabrang

sareng pinariksa geni.


Maido mmaring kang putu

kenang ngapa baya kiyai

iku mama yuyut tira sira

tumang lawan geni

den gelis sira secaha

sira wani maring Wali.


Bok sira tan weruh kacung

iku si Kaki Sunan Kali

mung kari kuwan Oliya

ning negara Jawa iki

tan nana roro titiga

si kaki kaguming ngati.


P A N G K U R


Pangeran Agung anabda

saestuning lepat kula kaki

karanten sawahunipun

nami Marbot Juruman

ngabdi lami dateng kaula puniku

ing wengi Jumuah nyupena

wonten raga anjateni.


Marbot Juruman punika

ken ngimami dalah kalampah mangkin

sareng atakbirpunika

kendel tanpa wangenan

gih kaole kalampah suloan imamipun

dupi wus bakda ginuga

prandene lir tugu wesi.


Kadodoran rukuk salam

sareng pendake hing Jumuah malih

rukuk sujud saoteh makmum

dateng ing salat kula

hina soteh kaula dening sawahe

punika boteno kersa

kaula paksa ngimami.


Inggih nuhun palamarta

mama yuyut kaula boten uning

lamon uninga hing tembung

kula tolih mangkana

sampuning ngangken kaula yuyut Sinuhun

Sunan Kali wus anyeber

nahap yaiku purwaning.


Yen ana wong slat Jumuah

yen tan bener iku kukuman pasti

lan ana carita kawuwus

ana marbot kang dumadya

angunggahi hing sabawa aluhung

dadi Wali tur utama

murud sigra Sunan Kali.


Sareng lan Tubagus ikaiwa bala andadekaken mangkin

sesembahan hing tumuwu

malah wus hing ngestrenan

Pangeran Agung ya Cerbon pan wis mashur

Panembahan Ratu ika

ana hing Cerbon nagari.


Mangka Sunan Kalijaga

salirane sing Cerbon nulya mampir

maring Gebang kang dinuju

hing yuyut Kanjeng Suhunan

sing ngampiyan nenggeh wave jenengipun

Pangeran Prawirasuta

hing manco jinujung Adi.


Katela Dalem mring Gebang

sampun lunta lampahe lastari

mapan mangkana hing laku

anurut wayah Suhunan

inmgkang saking putra Demang kang wulangan

Pangeran Wiryarayana

hing mangkone wus linerih.


Ing kukuman arempagan

serta bidak bandu aneng Losari

Pangeran ika tumuwuh

jumeneng sesenibahan

Panembahan Losari duk masuhur

sampuning kadya mangkana

Ratubagus hing salami.


Sampuna sekeca hing manah

ingkang kantun sakarsa-karsa pribadi

hing layar rawuhing laku

sabab wus karumasa

amakili hing sasirnane Sinuhun

wus kagem dewek dening kang wayah

Panembahan Aji.


Hing smangke samantukira

Sunan Kali maring Cerbon asakit

prenah anang Dalem Agung

panganglune mustaka

kang tutunggu santri wali wulangun

Ki Memek lan Ki Cengal

dupi Panembahan Haji.


Tan karsa anglinggi ana

Dalem Agung kalampah asipat malih

menggihing kilen winangun

purasparek hing kana

emeh dadi siji lawan dalem Agung

lan reka idering kuta

sami ambane paragi.


Kuta gedeng Pakiringan

ya kajawi saking kitakilening adi

pangetaning kuta nurut

pinggir kikisik mangkana

salin bawa hinmg kana siptage Ratu

beda dingin kang Suhunan

wantuning Wali sajati.


Salamining tan curiga

maring muduh dening wedos pribadi

yen ana kang ngarah luput

koijahe Pati Kalang

mangkana Sunan Kali sangeting panganglu

wapat mangka panakawan

kang tunggu ngaturi uning.


Dateng Panembahan Nata

inggih Gusti Yuyut Dalem punika lalis

dupi Panembahan rawuh

amriksa layon tan nana

hing genahe mau mung kari rurub

dumadi kang pineteka

iku rurub tatambah sepi.


Sinare wetaning mikrab

Masjid Agung kang rurub sampun lastari

pinetek ana hing riku

kang tembe wewehan

kutaning mikrab ingkang manjongol muncul

jajantung dadi katenga

dingine ana hing pinggir.


Tutuge sinerat malem Kamis sasih Jumalawah, tanggal 30 tahun Be Hijrah puniki nyerat angsale Surengrana, puniki wawaosan sejarah Wali, saking wiwitan dugi ing wekasan, dumugi dateng Sultan Kasepuhan, Kanoman Penembahan, Kacarbonan nuli tutuge, teka ing akire pisan.


Taksih wonten candakipun ingih punikan ……. (bagian II)

nuwun

Kamis, 16 September 2010

sejarah batik

Sejarah pembatikan di Indonesia berkait erat dengan perkembangan kerajaan Majapahit dan penyebaran ajaran Islam di Tanah Jawa

Dalam beberapa catatan , pengembangan batik banyak dilakukan pada masa-masa kerajaan Mataram , kemudian pada masa kerjaan Solo dan Yogyakarta . Jadi kesenian batik ini di Indonesia telah dikenal sejak zaman kerjaan Majapahit dan terus berkembang kepada kerajaan dan raja-raja berikutnya. Adapun mulai meluasnya kesenian batik ini menjadi milik rakyat Indonesia dan khususnya suku Jawa ialah setelah akhir abad ke - XVIII atau awal abad ke - XIX. Batik yang dihasilkan ialah semuanya batik tulis sampai awal abad ke - XX dan batik cap dikenal baru setelah perang dunia kesatu habis atau sekitar tahun 1920. Adapun kaitan dengan penyebaran ajaran Islam. Banyak daerah-daerah pusat perbatikan di Jawa adalah daerah-daerah santri dan kemudian Batik menjadi alat perjaungan ekonomi oleh tokoh-tokoh pedangan Muslim melawan perekonomian Belanda.

Rabu, 15 September 2010

TRUSMI

long history behind the tradition of batik, which can outline. Likewise with Kanoman Keraton Cirebon batik endangered crushed time.

Over the years, often associated with Cirebon batik motif that characterized Megamendung batik from the port city. In fact, the history of batik Cirebon far richer than just a mere Megamendung motive. History since it began centuries ago, as community development Cirebon. Trusmi region, known as producer of batik in Cirebon, will also grow in these developments. It is believed, is an extension of Trusmi batik batik habit among the citizens of the palace. At that time, the activities conducted in the batik only because batik palace became a status symbol for families sultans and nobles Cirebon. However, due to wars and divisions of power, batik crafters palace was eventually repatriated to their respective regions. One such area is the origin of crafters Trusmi, where batik Cirebon growing.

Minggu, 12 September 2010

TRADISI DESA TRUSMI

Datangnya musim hujan disambut sukacita di Cirebon. Masyarakat menyambutnya dengan tradisi memayu Ki Buyut Trusmi. Perayaan ini diyakini sebagai upacara mapag udan dalam bahasa Cirebon.
Kegiatan lain yang biasa digelar pada perayaan memayu, di antaranya, pertunjukan wayang, pengajian akbar, tahlilan, dan kenduri dengan memotong kerbau. Yang juga menjadi daya tarik lain dari kegiatan memayu adalah kirab budaya atau masyarakat sekitar menyebutnya dengan ider-ideran.
Keunggulan Batik Trusmi Cirebon
pada even pameran batik di Jakarta maupun di kota lain seringkali pengunjung menanyakan kepada saya “ apa sih keunggulan batik trusmi atau batik cirebonan dibanding dengan batik-batik yang berasal dari daerah lain ? ” . menurut pendapat saya bahwa pada dasarnya batik-batik yang dihasilkan oleh sentra-sentra kerajinan batik di berbagai daerah pada umumnya bagus - bagus serta memiliki corak motif batik yang beragam . dengan demikian sifat khas dan keunikan batik - batik daerah tersebut tidak bisa dikatakan batik yang satu lebih baik dari daerah lainnya . keunikan motif serta corak yang dihasilkan dari batik - batik di berbagai daerah merupakan kekuatan dan kekayaan yang sangat luar biasa , khususnya bagi kebudayaan batik indonesia .

PETA ADMINISTRASI KABUPATEN CIREBON


CIREBON

kupasan seluk beluk “cirebon” dan geliatnya di bumi pertiwi

Event Pariwisata Upacara Adat 

Syawalan Gunung Jati
Setiap awal bula syawal masyarakat wilayah Cirebon umumnya melakukan ziarah ke makam Sunan Gunung Jati. Di samping itu juga untuk melakukan tahlilan